Μουρατίδου Κική

Βιολόγος, Επιστήμων τροφίμων κ διατροφής MSc

Η τσουκνίδα ανήκει στην οικογένεια Urticaceae (Κνιδοειδή). Το λατινικό όνομα urtica δόθηκε από τον Πλίνιο λόγω του καψίματος που ένιωθε κανείς με το άγγιγμα της (urere = καίω). Είναι ποώδες φυτό με χαρακτηριστικό τις κνιδώδεις τρίχες που βρίσκονται πάνω στον βλαστό και τα φύλλα και τις σκληρές ίνες του βλαστού και των μίσχων που χρησιμοποιούνταν στην αρχαιότητα ως κλωστικές.

Φύεται σε ακαλλιέργητα χέρσα εδάφη πλούσια σε άζωτο. Φυτρώνει με τα πρωτοβρόχια του Οκτωβρίου και διατηρείται τρυφερή ως τον Απρίλιο-Μάιο που αρχίζει η ανθοφορία.

Διατροφή: Τα φύλλα της τσουκνίδας συλλέγονται για την μαγειρική μέχρι την περίοδο της ανθοφορίας, έτσι ώστε να είναι τρυφερά. Χρησιμοποιούνται είτε στο φαγητό μαζί με πλιγούρι, είτε ως σαλάτα αφού πρώτα τα ζεματάμε σε βραστό νερό. Χρησιμοποιούνται επίσης σε πίτες μόνα τους ή και με άλλα χόρτα και σε σούπες. Μια ακόμα χρήση τους είναι ως κρέμα την οποία στην ποντιακή παράδοση τρώγανε στις νηστείες και το ονόμαζαν «Κιντέατα». Ζεματούσαν την τσουκνίδα την έλιωναν με σκόρδο και με το νερό της, την έβραζαν με λίγο αλεύρι . Τέλος, πίνεται και το αφέψημα τους.

Συστατικά-επιστημονική έρευνα: H τσουκνίδα είναι ένα φυτό που συνδέθηκε από την αρχαιότητα με την αντιμετώπιση πολλών ασθενειών. Ο Ησίοδος προέτρεπε τους συγχρόνους του να τρώνε βρασμένες τσουκνίδες, για να προστατευθούν από τις ασθένειες. Νεώτερες εργασίες τεκμηριώνουν πολλές από τις ιδιότητες που αποδίδονταν στην τσουκνίδα από την παράδοση.

• Περιέχει βιταμίνες Α, Β, C και Κ, καθώς επίσης σίδηρο, ασβέστιο, κάλιο, μαγγάνιο και νάτριο (Βλ. Πιν). Η υψηλή περιεκτικότητα σε βιταμίνη C εξασφαλίζει αυξημένη απορρόφηση σιδήρου. Γι’αυτό το λόγο και ο χυμός από την τσουκνίδα συστήνεται σε περιπτώσεις σιδηροπενικής αναιμίας καθώς και σε αιμορραγίες και ρινορραγίες.
• 150g τσουκνίδας εξασφαλίζουν την απαιτούμενη ημερήσια πρόσληψη σε ασβέστιο.
• Η τσουκνίδα είναι πηγή φυσικών αντιοξειδωτικών και έχει πολύ δυνατή αντιοξειδωτική δράση εναντίον των ελεύθερων ριζών ενεργού οξυγόνου. Με τις ελεύθερες ρίζες έχουν συσχετισθεί ασθένειες, όπως μεταλλαξιγένεση, καρκίνος, γήρας, και αρτηριοσκλήρωση.
• Έχει αναφερθεί από έρευνες ότι έχει αντιφλεγμονώδη, αντιρρευματική και υποτασική δράση.
• Η ρίζα της σε ορισμένες περιπτώσεις χρησιμοποιείται στην θεραπεία της καλοήθης υπερπλασίας του προστάτη.
• Υπάρχουν επίσης αναφορές για διέγερση του πολλαπλασιασμού των ανθρώπινων λεμφοκυττάρων.
• Τέλος, πειράματα έδειξαν και αντιμικροβιακή δράση εναντίον θετικών και αρνητικών κατά gram βακτηρίων.
• Αναφέρεται και η χρήση της τσουκνίδας στην βιολογική γεωργία για την αντιμετώπιση των μυκητιάσεων στα φυτά.

Πίνακας. Σύγκριση μετάλλων αυτοφυούς τσουκνίδας και καλλιεργούμενων λαχανικών